سنجش تراکم استخوان یا دانسیتومتری روشی است که با استفاده از آن می توان درجه محکم بودن استخوان های بدن را تعیین کرد. این روش یکی از روش های تشخیص سلامتی است. در سالهای اخیر با ورود دستگاههای سنجش تراکم استخوان در بیمارستان ها و مراکز درمانی بیماران بسیاری برای انجام این آزمایش و بررسی احتمال پوکی استخوان مراجعه میکنند.
تراکم استخوان چیست؟
از ابتدای تشکیل جنین در رحم مادر به تدریج کلسیم در استخوان ها رسوب می کند. در زمان رسیدن به سن بلوغ و جوانی در 20 سالگی، استخوان ها کاملا متراکم می شوند.
ژنتیک و میزان فعالیت بدنی مهم ترین عامل تعیین تراکم استخوان است. میزان مصرف کلسیم و ویتامین دی نیز در متراکم کردن استخوان موثر است. بنابراین کسانی که ورزش را در سنین کودکی آغاز کنند و تغذیه ای پر از لبنیات داشته باشند، ذخیره بیشتری از استخوان متراکم را در ابتدای جوانی خواهند داشت.
در سن جوانی پس از این که استخوان ها متراکم شدند، فرایند پوک شدن آغاز میگردد. در کاهش سیر نزولی پوک شدن استخوان ها، ورزش، مصرف کلسیم و ویتامین D بسیار موثر است. افرادی که ورزش منظم و مداوم می کنند، علاوه بر اینکه سیر پوک شدن استخوان در بدن آنها کند خواهد بود، استخوان های متراکم تری خواهند داشت.
نحوه اندازه گیری تراکم استخوان
برای اندازه گیری تراکم استخوان راه های متفاوتی وجود دارد که رایج ترین آنها استفاده از روش DEXA است. DEXA مخففDual Energy X-ray Absorptiometry است. در این روش از اشعه ایکس و اسکن استخوان ها برای سنجش تراکم استخوان استفاده می شود.
در روش DEXA از دو منبع اشعه ایکس به سمت استخوانی که قصد سنجش تراکم آن را دارند فرستاده می گردد. مقداری از اشعه توسط استخوان جذب شده و مقداری از آن از استخوان عبور کرده و از سمت دیگر بدن خارج می گردد. مقدار هر کدام از این دو اشعه بعد از خروج از بدن توسط یک گیرنده اندازه گیری خواهد شد. استفاده از دو منبع اشعه ایکس به منظور دقیق تر کردن اندازه گیری است.
در این روش هر چه تراکم استخوانی بیشتر باشد به این معنی که خلل و فرج و فضاهای خای ریز داخل استخوان کمتر باشند، مقدار بیشتری از اشعه X را جذب کرده و اجازه عبور اشعه کمتری را می دهد و مقدار اشعه کمتری به گیرنده خواهد رسید.
اشعه دریافتی توسط گیرنده یا دتکتور Detector به یک کامپیوتر فرستاده خواهد شد و در آنجا مقیاس مقدار اشعه به مقیاس میزان تراکم استخوان تبدیل میگردد.